Pneumokokkenziekte is een verzamelnaam voor ziekten die worden veroorzaakt door een bacterie, de pneumokok. Deze bacterie is van mens op mens overdraagbaar. De pneumokok kan luchtweginfecties veroorzaken zoals bronchitis, oorontsteking of longontsteking. Een van de balangrijkste complicaties van griep is een longonsteking die veelal veroorzaakt wordt door een pneumokok in combinatie met een verminderde weerstand. Deze complicaties zijn vaak de belangrijkste doodsoorzaak bij dit soort infecties. De bacterie kan ook ernstige infecties zoals bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking veroorzaken. Kinderen in Nederland kunnen sinds 2006 via het Rijksvaccinatieprogramma vaccinaties tegen pneumokokken krijgen.
Pneumokokken kun je krijgen van veel verschillende soorten pneumokokken bacteriën. Veel mensen hebben de bacteriën in hun neus of keel, maar worden zelf niet ziek. Als een besmette persoon hoest of niet, kan de bacterie zich verspreiden. Ziekte ontstaat bij een klein deel van de mensen die de bacterie dragen. Vaccineren helpt de ziekte te voorkomen.
Als je de pneumokok hebt opgelopen kun je je eerst grieperig voelen. Kenmerkend is een snelle verergering van de ziekteverschijnselen en hoge koorts. Andere ziekteverschijnselen kunnen bijvoorbeeld zijn kortademigheid, pijn bij het ademhalen, hoofdpijn, nekstijfheid, verwardheid en verlies van bewustzijn.
Vormen van pneumokokkeninfectie:
- Invasieve pneumokokkenziekte: Bij een invasieve pneumokokkenziekte komen de bacteriën terecht in de zenuwstelsel of bloedbaan. Hierdoor kan een bloedvergiftiging of een hersenvliesontsteking ontstaan.
- Niet invasieve pneumokokkenziekte: Hierbij kun je ontstekingen krijgen zoals een longontsteking of oorontsteking. Zonder goede behandeling kunnen de bacteriën alsnog in de bloedbaan komen.
Risicogroepen:
- Kinderen jonger dan 5 jaar en personen van 60 jaar of ouder hebben een verhoogde kans op pneumokokkenziekte, vaak met risico op ernstig beloop. Dit geldt ook voor:
- Personen met een disfunctie van de milt;
- Personen met een cochleair implantaat;
- Personen met een schedeltrauma met liquorlekkage/fistel;
- Immuun gecompromitteerde personen.
Behandeling van een pneumokokkeninfectie:
Een pneumokokkeninfectie wordt behandeld met toediening van orale of intraveneuze (via de bloedbaan) antibiotica en ondersteunende maatregelen, bijvoorbeeld zuurstof of beademing.
Preventie:
Er bestaan twee typen vaccins tegen pneumokokken, namelijk polysacharidevaccins en conjugaatvaccins.
- Polysacharidevaccins
Bij polysacharidevaccins wordt geen immunologisch geheugen opgebouwd en is de beschermingsduur beperkt. De duur van de bescherming is over het algemeen korter bij jonge kinderen (3 jaar) dan bij ouderen (mogelijk 5 jaar). Wel geven ze bescherming tegen meerdere serotypen van de ziekteverwekker. Een voorbeeld hiervan is Pneumovax 23. (Polysacharide vaccin) Dit is een vaccinatie die een beschermingsduur geeft van 5 jaar. Na deze 5 jaar kan de vaccinatie herhaald worden.
- Conjugaatvaccins
Conjugaatvaccins zijn vaccins waarbij ook een immunologisch geheugen wordt opgebouwd. De conjugaatvaccins zijn vanaf zeer jonge leeftijd immunogeen. De beschermingsduur bij ouderen boven de 65 jaar is niet bekend, maar neemt de eerste 4 jaar na vaccinatie niet duidelijk af. Wel geven ze bescherming tegen minder serotypen van de ziekteverwekker.
- Sinds 2006 worden kinderen via het rijksvaccinatieprogramma gevaccineerd tegen de pneumokokkenziekte. Dit gebeurt met synflorix. (Conjugaat vaccin met bescherming tegen 10 typen) Dit is een vaccin gerelateerd aan Prevanar (Conjugaat vaccin met bescherming tegen 13 typen)
Bijzonderheden:
Bij sommige personen zal gekozen worden om eerst de Prevenar vaccinatie te geven en deze op te volgen na 2 maanden met de Pneumovax 23. Dit zorgt voor een langere beschermingsduur. Dit schema wordt per persoon besproken en heeft vooralsnog bij ons de voorkeur.
In Nederland bestaat vooralsnog geen vaccinatieprogramma om ouderen te vaccineren tegen pneumokokken.
De Gezondheidsraad heeft echter, op 28 februari 2018 het advies uitgebracht om ouderen vanaf 60 jaar vaccinatie aan te bieden met het polysacharidevaccin dat beschermt tegen 23 relatief veel circulerende typen pneumokokken (Pneumovax23). Deze vaccinatie zou iedere 5 jaar herhaald moeten worden tot en met de leeftijd van 75 jaar. De staatssecretaris van VWS heeft op 24 juni 2019 besloten het Gezondheidsraadadvies over te nemen. Hij heeft de Tweede Kamer geïnformeerd dat vanaf najaar 2020 alle volwassenen van 60, 65, 70 en 75 jaar eens in de 5 jaar een uitnodiging van hun huisarts ontvangen voor een pneumokokkenvaccinatie. De vaccinatie kan tegelijk met de griepvaccinatie plaatsvinden. (Bron RIVM)
Voor meer informatie of een afspraak hiervoor kunt u contact opnemen met ons.
tel: 085 902 03 03